Hamas’ın 7 Ekim 2023 günü İsrail’e saldırdığı günden 1 Mayıs 2024’e kadar 208 gün geçti. Hamas kaçırdığı İsrailli 133 rehineyi (32 adedinin öldüğü tahmin ediliyor) hala elinde tutmaktadır. Bu çatışmalar sonucunda 7 Ekim’den bu yana Gazze’de Filistinli 34.535 kişi vefat etti, 77.704 Filistinli yaralandı. Bu kurbanların %72’si kadın ve çocuklardan oluşuyor.
İsrail’in Han Yunus’u kontrol altına aldıktan sonra Gazze’den birliklerinin çoğunu geri çekmesi sonucu Gazze’deki çatışmaların yoğunluğunun düşmesine rağmen bu günlerde tekrar çatışmaların başlaması söz konusu.
İsrail tarafında Refah operasyonu yapılmadan Hamas’ın tamamen bitirilemeyeceği, rehinelerin kurtarılamayacağı anlayışı hâkim. İsrail bu harekata hazırlanırken ABD baskısı ile Mısır’da da bir ateşkes veya barış görüşmeleri de hız kazandı. Belki de bu görüşmeler Gazze’de ya bir ateşkesi getirecek ya da Refah operasyonunu başlatacak.
Ülkemiz medyasında İsrail ve Gazze’de yaşanan her olumsuzluk Başbakan Netenyahu üzerinden okunmakta, ancak İsrail’de bir koalisyon hükümeti olduğu, koalisyon üyelerinin bazılarının Netenyahu’dan daha fanatik olduğu, hükümetin 7 Ekim sonrası bir savaş koalisyonu kurduğu kısaca bütün İsrail siyasi partilerin devrede olduğu bir türlü görülmüyor. Netenyahu gitse dahi İsrail Gazze uygulamalarının aynen devam edeceği nedense görülmüyor.
Hatta İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich (Dini Siyonizm), Refah’ı işgal etme emrini iptal ederseniz, sizin başkanlığınızdaki (Netenyahu) hükümetin var olma hakkı kalmayacak açıklaması sanırım bu konuyu açıkça teyit etmektedir.
Halen Mısır’da yoğun Gazze ateşkes görüşmeleri devam etmektedir. İsrail’in yaptığı teklife karşı Hamas’ın cevabı beklenmektedir. Hamas’a Mısır, Katar baskı yapmakta ve bu teklif kabul edilmezse İsrail’in Refah operasyonun başlayacağı belirtilmektedir. Kısa süre içinde bu konuda ciddi olumlu veya olumsuz bir adım atılacaktır.
Üstelik İsrail tarafına göre, Hamas ve İslami Cihad savaşçılarının %45’inin öldürüldüğü veya yakalandığı, tüneller, fırlatıcılar ve silah üretme araçları da dahil olmak üzere örgütün savaş altyapısının yaklaşık %65’inin tahrip edildiği veya ele geçirildiği ortamda Hamas’ın anlaşmayı kabul etmesi de bekleniyor.
Son olarak Gazze-Refah bölgesinde 1,2 milyon Filistinlinin olduğu ve son zamanlarda 200.000 Filistinlinin bölgeyi terk ettiği de belirtilmektedir.
Hamas’a tehdit anlamında İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi’nin Refah’ta büyük bir operasyon planlarını onayladığını da söyledi. Özetle bütün taraflar Hamas’a baskı yapmaktadır. Aynı baskı kaçırılan rehinelerin sağ olarak geri getirilmesi yönünde İsrail halkı tarafından kendi hükümetlerine yapmaktadır.
Son barış görüşmeleri Mısır ve İsrail’de devam etti. Görüşmeler sırasında Mısırlı yetkili İsrailli yetkililere, kaçırılanların serbest bırakılması ve savaşın sona erdirilmesine yönelik birbiriyle bağlantılı üç maddeden oluşan yeni bir Mısır planı sunduğunu açıklandı.
Mısır’ın önerisine göre Hamas, kaçırılan her asker için 50, kaçırılan her sivil için de 30 Filistinli mahkûmun serbest bırakılmasını talep ediliyor.
-Mısır planının ilk bölümüne göre İsrail, Refah’a girmek için tüm hazırlıkları durdurmayı taahhüt edecek.
-İkinci madde ise Hamas’ın kaçırdığı İsraillilerin tamamının 10 haftalık aralıklarla iki aşamada serbest bırakılması öngörülüyor. İsrail tarafınca halen 133 İsrailli rehine olduğu açıklanmakta ancak Hamas bu sayıyı açıklamıyor ve kanaatimizce bütün rehinelerin yeri ve sayısı konusunda Hamas duruma tam hâkim değil. Ne kadarı sağ ne kadarı ölü belli değil.
-Üçüncü madde, İsrail ve Hamas’ın karada veya havada karşılıklı ateş etmeme veya silah kullanmama taahhüdünde bulunduğu bir yıl süreyle tam ateşkes sağlanmasını öngörülüyor. Ateşkes sırasında Filistin devletinin kurulmasına yönelik hamlelerin hayata geçirilmeye başlanacağı açıklanacak. Bu deklarasyonun garantörlüğünü ABD, Mısır, Ürdün ve Filistin Yönetimi yapacak.
Katarda, Paris’teki barış görüşmeleri sonrası bakalım bu görüşmeler nasıl sonuçlanacak. Katar’ında Hamas’a baskı yapıp ülkeyi terk etmesini de isteyebileceği konuşuluyor. Bu durumda da Hamas’ın Türkiye’ye gelebileceği de İsrail medyasında yer almaktadır.
İsrail-İran arasındaki ateşle taarruz esnasında tünellerden yer üstüne çıkan ve bu durumdan istifade etmeye çalışan Hamas liderlerinden Yahya Sinwar ise mevzilerini sağlamlaştırıyor ve anlaşmanın şartı olarak savaşın sona ermesini talep ediyor.
İsrailli yetkililere göre Mısırlılar, İsrail’in Refah’a girmesinin ardından Sina’ya girecek olan “savaş mültecilerinden” korkuyorlar ve bu nedenle bir anlaşma önermek ve ara arabulucu rolünde Katar’ın yerini almak için acele etmektedir.
Hamas ile İsrail arasındaki ateşkes görüşme maddeleri arasında,
-IDF kuvvetlerinin Gazze’den çekilmesi (İsrail kabul etmiyor),
-Filistinlilerin Kuzey Gazze’ye geçişine izin verilmesi (İsrail, Filistinli kadınları ve çocukları Gazze Şeridi’nin kuzeyine geri gitmelerini kabul etse de Hamas’ın talep ettiği gibi tüm Filistinlilerin tahditsiz olarak ve hiçbir kısıtlama olmaksızın geri dönmesine karşı çıkıyor.),
-Hamas, beş kadın asker, yedi kadın, 15 yaşlı erkek ve diğer 13 yaralı ve hasta genç erkek olmak üzere hayatta olan 40 İsrailli rehine karşılığında yaklaşık 800 Filistinli-Hamaslı mahkûmun serbest bırakılmasını talep ettiği (Gazze’de toplam 134 İsrailli esaret altında, bunlardan en az 34’ü öldü.),
-Serbest bırakılacak Filistinli ağır cezalık olanları Hamas’ın belirleme isteği ve Gazze’ye dönüşüne izin verilmesi (İsrail bunların sınır dışı edilmesini talep ediyor) (Paris-2 görüşmelerinde ise 200-300 Filistinli mahkûmun serbest bırakılması öngörülüyordu),
-6 haftalık bir ateşkes öngörülmekte ve Gazze barış müzakerelerine devam edilmesi,
-Ateşkes anlaşmasının aşamalar halinde gerçekleşmesi ve ilk aşamada yerinden edilen sivillerin evlerine dönebilmesi için IDF-İsrail Silahlı Kuvvetleri’nin Gazze’deki Rashid Caddesi ve Salah al-Din Caddesi’nden çekilmesi,
-İkinci aşamada tam ve kalıcı bir ateşkes ilan edilirken Hamas, Filistinli mahkumlar karşılığında İsrailli rehineleri serbest bırakmaya başlayacağı,
-Üçüncü aşamanın Gazze’nin “kapsamlı yeniden inşasını” içereceği ifade edilmektedir.
İsrail HAMAS’ın cevabını beklerken https://www.ynet.co.il/blogs/gazawar208da‘y de deki habere göre Lübnan’daki Hizbullah’a bağlı “Al-Akhbar” gazetesine göre, HAMAS’ın İsrail teklifine ilk cevabını yayımladı. Bu konuda resmî açıklamaların yapılmadığını da vurgulayalım.
-Hamasın teklifine göre, 40 gün sürecek olan ilk aşamada taraflar arasında geçici ateşkes sağlanacak ve İsrail Silahlı Kuvvetleri, Gazze Şeridi’ndeki yoğun nüfuslu bölgelerden tüm Gazze Şeridi’nde sınıra yakın bir bölgeye çekilecek. Ayrıca Gazze Şeridi üzerinde uçuşların günde 8 saat, günlerde ise 10 saat süreyle durdurulacak. Rehinelerin serbest bırakılmasında da insani yardım ve yakıt sevkiyatında artış olacağı bildirildi.
-Hamas’ın aralarında kadınlar, çocuklar (19 yaş altı), yetişkinler (50 yaş üstü), hasta ve yaralıların da bulunduğu en az 33 rehineyi canlı olarak serbest bırakacağı bildirildi. Hamas’ın sağladığı listelere göre İsrail’in, serbest bırakılan her kaçırılan kişi karşılığında 19 yaşın altındaki 20 Filistinli mahkûmu ve kadın mahkûmu serbest bırakacağı yazılıyor. Kaçırılan 50 yaşın üzerindeki her kişiye karşılık, 50 yaşın üzerindeki veya yaralı 20 Filistinli mahkûm serbest bırakılacak. Serbest bırakılan her erkek veya kadın askere karşılık, 20’si müebbet, 20’si ise 10 yıldan fazla hapis cezası çeken 40 Filistinli mahkûm serbest bırakılacak.
-Hamas, İsrail’in ikinci aşamada Gazze’den tamamen geri çekilmesini talep ediyor, üçüncü aşamada Hamaslı savaşçıların cesetleri karşılığında ölen İsrailli rehinelerinin cenazeleri iade edilecek ve Gazze Şeridi’nin yeniden yapılanması ve onarımı 5 yıl süreyle tamamlanacak.
Bu cevap doğruysa sanki barış görüşmeleri olumsuz neticelenecek ve Refah operasyonu yapılacak.
Bu barış görüşmeleri devam ederken, ABD Gazze’de yüzücü iskele kurma çalışmalarına devam etmektedir. Yine bu iskele devamında Gazze’yi ikiye bölen Netzarim Koridoru isminde yolun ve etrafındaki üslerin yapımına devam edilmektedir.
Sonuç
İsrail refah operasyonu için hazırlıklara devam ederken Refah’a sıkışan Hamas üzerinde baskı yaratmaktadır. Aynı şekilde Katar ve Mısır da Hamas üzerinde anlaşmayı kabul etmeleri için baskı yapmaktadır. Hamas’ın sıkışmasına rağmen, taviz vermeden inisiyatifin kendinde olduğu izlenimi vermesi karşısında Gazzelilerin çektiği ıstıraplar, dünya kamuoyunun ateşkes beklentileri, Katar’ın Hamas elemanlarını sınır dışı etme baskısı gibi nedenlerde Hamas’ı bir anlaşmayı kabul etmeye zorladığını ifade edelim. Aynı şekilde İsrail kamuoyuda rehinelerin her nasıl olursa olsun serbest bırakılması için hükümet üzerinde baskı yapmaktadır. Kanaatimce Hamas kabul edecek ve 6 haftalık ateşkes onaylanacak. Aksi takdirde Refah Filistinliler için adeta bir cehennem olacak, ızdırap çekecekler. Evet bütün dünya yarın Katar’da başlayacak bu görüşmelere kilitlendi umutla bekliyorlar. İsrail, ABD’ye de onaylattığı söylenen Refah operasyon planına göre, Refah’taki Filistinliler 1-2 ay içinde bölgeden uzaklaştırılacak, harekât daha sonra yapılacak. Bu harekât esnasında Gazze-Mısır sınırında yer alan Philedelphia Koridoru boyunca bölge tamamen temizlenecek ve Filistinlilerin Mısır ile direkt irtibatının kesilmesi öngörülüyor.
Son dakika olarak Lübnan’daki Hizbullah’a bağlı “Al-Akhbar” gazetesine göre, HAMAS’ın İsrail teklifine ilk cevabını yayımladı ve İsrail’in asla kabul etmeyeceği maddelerin yer aldığını görmekteyiz. Gazze’de Refah operasyonun sanki ayak sesleri geliyor. Umarım son anda bir anlaşma olur ve barış kazanır.
Levent Köse
(E) Tuğgeneral
https://www.linkedin.com/in/leventkose/recent-activity/all/ https://independent.academia.edu/LeventK%C3%B6se1 www.c4defence.com Türkiye’nin ilk online savunma dergisi – C4 Defence
Leave feedback about this
Yorum yapabilmek için oturum açmalısınız.