Gökbey’e yerli motoru TEI-TS1400’le uçuş için tarih verildi!

Gökbey helikopterinin yerli motorla ilk uçuşunu önümüzdeki yaz görmeyi umuyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımıza ‘motoru 3-5 yıl arasında çalıştırırız’ dedim. 3 yıl dolayında da ilk çekirdeğini çalıştırdık. 

Bir motorun ilk çekirdeğinin çalışmasıyla seri imalata girmesi uzun bir süreç. Atak helikopterinin ithal edilen motoru ilk uçuşunu 8’inci yılda yapmış, proje süresi 13 yıl. Biz ilk TS1400 motorumuza Mart 2017’de başladık. İlk uçuşumuzu önümüzdeki yıl mayıs-haziran gibi planlıyoruz.

Bu gerçekten ciddi başarı. Proje süremiz de 8,5-9 yıl. Çok hızlı çalışıyoruz, bütün altyapıyı sıfırdan kuruyoruz. Motoru tasarlamak yetmiyor, tek kristal döküm teknolojisini, kaplama teknolojisini, alaşımları geliştiriyoruz ama hepsini yaptık.”

TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Akşit, TEI-TS1400 motorunun, Gökbey ile ilk insanlı uçuş öncesi tüm olgunlaşma testlerini başarıyla geçtiğini belirtti. Akşit, “Gökbey helikopterimizi kendi motorumuzla, tamamen yerli ve milli olarak gökyüzünde görmeyi umut ediyoruz” dedi.

Türkiye’nin savunma sanayiinde ihtiyacı olan, aralarında genel maksat helikopteri ile insansız hava aracının (İHA) da bulunduğu araçların motor üretimini Eskişehir tesislerinde gerçekleştiren TEI’nin Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Akşit, TEI-TS1400 motorunun, Gökbey ile ilk insanlı uçuş öncesi tüm olgunlaşma testlerini tamamladığını söyledi.

Helikopterin ilk insanlı uçuş için hazırlanan ilk 2 motorun ay sonunda teslim edileceğini belirten Akşit, “Geçen sene içinde 1572 beygire kadar motor gücünü çıkardığımızı duyurmuştuk. Tabii ki olgunlaştırma testleri tam gaz devam etti. Geldiğimiz an itibarı ile insanlı uçuş öncesi TUSAŞ’ın bizden istediği bütün testleri tamamladık.

TUSAŞ tarafında da bir uçuş emniyet denetleme komitesi var, onun onayını bekliyoruz. Nasip olursa bu ayın sonunda kurul toplanıyor ve onay çıkar, diye bekliyoruz. İnşallah önümüzdeki birkaç ay içerisinde Gökbey helikopterimizi kendi motorumuzla, tamamen yerli ve milli olarak gökyüzünde görmeyi umut ediyoruz” dedi.

 TST 1400 İÇİN ALTYAPIMIZ ZATEN VARDI

Gökbey genel maksat helikopterine güç verecek olan TEI-TS1400 motorunun yerli ve milli imkanlarla olgunlaşma testlerine tabi tutulduğunu belirten Prof. Dr. Akşit, “Projeye başlarken TEI’nin altyapısı olarak kurulduğunda da 100 bin libre itkiye kadar motor test edecek devasa yapıda bir altyapımız zaten vardı ama helikopter motorunda daha sınırlıydı.

Bir tane motor test alanımız (bremze) vardı, buna 5 tane daha ekledik. Bunun sadece 1 tanesi ithal. Diğer hepsini kendimiz geliştirip yaptık. Şu anda motor geliştirme ve olgunlaştırma testlerimizi de bu yeni yaptığımız milli bremzelerimizde yapıyoruz. Yani aldığımız datanın, verinin her şeyinden eminiz” diye konuştu.

GÖKBEY YERLİ MOTORLA İLK UÇUŞUNU 2023 YAZINCA YAPACAK

Gökbey’in yerli motorla ilk uçuşunu önümüzdeki yaz görmeyi umuyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımıza ‘motoru 3-5 yıl arasında çalıştırırız’ dedim. 3 yıl dolayında da ilk çekirdeğini çalıştırdık.

Bir motorun ilk çekirdeğinin çalışmasıyla seri imalata girmesi uzun bir süreç. Atak helikopterinin ithal edilen motoru ilk uçuşunu 8’inci yılda yapmış, proje süresi 13 yıl. Biz ilk TS1400 motorumuza Mart 2017’de başladık.

İlk uçuşumuzu önümüzdeki yıl mayıs-haziran gibi planlıyoruz. Bu gerçekten ciddi başarı. Proje süremiz de 8,5-9 yıl. Çok hızlı çalışıyoruz, bütün altyapıyı sıfırdan kuruyoruz. Motoru tasarlamak yetmiyor, tek kristal döküm teknolojisini, kaplama teknolojisini, alaşımları geliştiriyoruz ama hepsini yaptık.”

Bu yıl içindeki en büyük hedeflerinin, Gökbey helikopterinin kendi motoruyla uçurmak olduğunu ifade eden Akşit, şöyle devam etti:

“Sertifikasyon ile ilgili uzun testlerimiz olacak. Bunlar TUSAŞ’ın bizden uçuş öncesi istediği son testler. Bundan sonra da tamamen güvenli olduğundan emin olmak için araçla birlikte de uzun bir sertifikasyon süreci var.

İkinci büyük hedefimiz, 2023 yılında TEI-TF6000 motorumuzun ilk prototipini çalıştırmak. Ufak tefek gecikmeler oluyor ama bu yıl için hedefimiz devam ediyor. İnşallah sonbahar gibi ilk motorumuz bitmiş olacak.

TEI olarak biz son 10 yılda özellikle devletimizin ihtiyacı olan bu havacılık motorlarında gerçekten iyi yola kat ettik. Şu anda binlerle ifade edilen güzel bir mühendislik ekibi kurduk ve kendi gençlerimizi yetiştirdik.

Artık kalıcı bir şekilde bu teknolojiyi TEI olarak ülkemize kazandırdığımızı düşünüyorum. Bizim birinci önceliğimiz milli ihtiyaçları karşılamak. Devletimizin bir hayli ihtiyacı var yani, helikopter motoru bitince milli muharip uçak var.

HÜRJET’in motoru ithal, HÜRKUŞ’un motoru ithal, gemilerimizin motoru var. Bunları tedarik edip takabiliyorsak tabii ki bir sorun yok ama zaman içinde yavaş yavaş yeni geliştirdiğimiz savunma sistemlerinin artık bizim burada geliştireceğimiz milli motorlarla uçması, çalışması, yüzmesi en büyük hedefimiz.”

TEI-TS1400 Teknik Özellikler